Egeli bilim takımı uyuşturucu hususların ölçüsünü bedene ne vakit alındığını tespit eden taşınabilir optik temelli sensör sistemi geliştirecek
Ege ÜniversitesiMühendislik FakültesiBiyomühendislik Kısmı Öğr. Gör. Dr. Emre Dokuzparmak’ın TÜBİTAK Meslek Geliştirme Programı kapsamında hazırladığı proje desteklenmeye layık görüldü. Yürütücülüğünü Öğr. Gör. Dr. Dokuzparmak’ın yaptığı projede, uyuşturucu unsurların ölçü tayini yanında bedene ne vakit alındığı hakkında da bilgi verebilen taşınabilir optik temelli sensör sistemleri geliştirilecek.
Proje takımını tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. D. Necdet Budak, “Emre hocamızın geliştirdiği bu proje kapsamında polis, jandarma ve askeri kuvvetlerin adli ve askeri olaylarda olay yerinde uyuşturucu maddelerin miktarı ve vücuda ne zaman alındığı hakkında da bilgi verebilen taşınabilir optik temelli sensör sistemleri geliştirilecek. Hocamızı ve ekibini tebrik diyor, çalışmalarında başarılar diliyorum” dedi.
Proje hakkında bilgi veren Öğr. Gör. Dr. Dokuzparmak, “Proje kapsamında ticari olarak kullanılabilecek sensör sistemleri geliştirilerek olay yerinde uyuşturucu maddelerin miktar tayini yanında vücuda ne zaman alındığı hakkında da bilgi verebilen taşınabilir optik temelli sensör sistemleri geliştirilecek. Böylece, elektrokimyasal optik sensörlerin olay yerinde çok daha fazla veri sunabilecek ve adli vakaların çözülmesi ve olay yeri takibi süreçlerini hızlandıracak” dedi.
“29 milyon kişi ATS bağımlısı”
Öğr. Gör. Dr. Dokuzparmak, “Amfetamin türevi sentetik uyuşturucu hususlar (ATS) dünya genelinde çok ağır olarak kullanılan yasaklanmış unsurlardır. Bilinen ATS’lerin birçok merkezi hudut sistemi stimulantı ve halisulojendir. Bu sınıfta yer alan metamfetamin ise, dünya genelinde, en fazla kullanılan sentetik uyuşturucu unsurlar ortasında birinci sıralarda yer almaktadır. Dünya genelinde, yaklaşık 29 milyon kişi ATS bağımlısıdır. Ayrıyeten, dünya genelinde kayıtlara geçen birçok şiddet, cinayet eğilimi ve isimli olay direkt amfetamin kullanımı ile ilişkilidir. Bu sebepten, halk ve toplum güvenliği için amfetamin türevi sentetik uyuşturucu hususların süratli ve muteber bir biçimde tayini hala büyük değer arz etmektedir. ATS’ler hayli toksik ve bağımlılık yapma özellikleri bulunmaktadır. Ayrıyeten, ATS’ler serotonin ve domain salınımını artırdıkları için keyif emelli kullanılmaktadır. Yan tesirler olarak kalp ve damar sorunları, biliçsel sorunlara yol açtığından, kullanımları yasaklanmıs yahut özel tedavilerde düşük dozlarda kulanılabilen senetik kimyasallar olarak bilinmektedirler” diye konuştu.
Sentetik uyuşturucu hususların yasa dışı olarak kullanımının giderek artığını tabir eden Öğr. Gör. Dokuzparmak, “2020 raporlarına nazaran son yıllarda ATS’lerin kullanımı daha çok artmış ve en çok kullanılan sentetik uyuşturucu unsurlardan birisi haline gelmiştir. Bilhassa, 2014-2018 yılları ortasında yaklaşık yüzde 80 artış ve metamfetamin için ise yüzde 300 artış kaydedilmiştir. Bu üretilen ATS’ler ekseriyetle Güney-Doğu Asya’dan Avrupa’ya taşınmakta, bu geçişte Türkiye’yi bu trafiğin güzergahlarından birisi haline getirmektedir. Dünyadaki yasa dışı olarak ATS üretimindeki artış ve Türkiye’nin bu uyuşturucu trafiği sınırında bulunması sebepleri ile ATS’lerin süratli, muteber, ucuz ve olay yerinde ölçümü büyük ehemmiyet kazanmaktadır. Bilhassa, metamfetamin son yıllardaki yüzde 300 üzere bir artış göstermesi üzerine en çok odaklanılması gereken ATS tipi olmuştur” dedi.
“Yüksek hassasiyetli optik sensör sistemleri geliştirilecek”
Proje kapsamında geliştirdikleri sensör sistemi hakkında da bilgi veren Öğr. Gör. Dr. Dokuzparmak, “ECL sistemler optik ölçüme dayalı olup hassasiyetleri çok yüksek sensör sistemleridir. Bu hedef ile bilhassa kan, tükürük ve idrar üzere beden sıvılarında bulunan çok küçük ölçülerin belirlenmesinde, bilhassa kanser erken teşhis sistemleri, ilaç tahlilleri çok yüksek hassasiyet gerektiren alanlarda etkin olarak kullanılmaktadır. ECL sistemlere yüksek hassasiyet kazandırmak ismine moleküler baskılanmış polimerler ve bu polimer teknolojisinin yardımı ile MIP temelli polimerik nanopartiküller kimyasal sensör uygulamalarında analit moleküllerine afinite sağlayan değerli araçlardır ve çağdaş kimyasal sensör uygulamalarında daha fazla ölçülebilir özellik sağlar. MIP teknolojisi ve ECL teknolojisi birleştirerek farklı hedeflere yönelik çok yüksek hassasiyet gösteren sensör sistemleri geliştirmekteyiz. Bu hedef doğrultusunda geliştirdiğimiz proje ile metamfetamin ve amfetamin için özel olarak tasarlanan polimerik nanopartiküller kullanılmakta ve nanopartiküller tasarlanan elektrot sistemlere eklenerek modifiye edilmektedir. Geliştirilen bu kompakt ve yüksek hassasiyetli modifiye optik sensör sistemleri, MA ve AMP‘yı saptayabilecek ve her bir maddenin vücuttaki konsantrasyonu belirlenebilecektir. Bu metabolitlerin ayrıntılı bir şekilde belirlenmesi, farklı süreler sonundaki MA’nın bedendeki takibini daha yüksek bir doğrulukla saptama imkanı ve MA bedene alım vaktinin süratli ve olay yerinde kolaylıkla belirlenmesine yardımcı olacaktır. Öteki bir değiş ile geliştirilen optik sensörler ile kullanılan sentetik uyuşturucunun iddiası olarak ne vakit bedene alındığı ve bu sonuçlar doğrultusunda suça karışan kişi yahut bireylerin uyuşturucu unsur tesirinde cürmü işlemiş olabilecekleri belirlenebilmektedir” dedi.
Yürütücülüğünü Öğr. Gör. Dr. Dokuzparmak’ın yaptığı projede Fen Fakültesi Biyokimya Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Sinan Akgöl ve Dokuz Eylül Üniversitesinden akademisyenler yer alıyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
